Massale bomenkap nodig om populair Oldenzaals wandelgebied gezond te maken

OLDENZAAL – ‘De Eilandjes’, het populaire wandelgebied aan de rand van Oldenzaal, ondergaat dit najaar een metamorfose. Om dit bos vitaal te houden, moet ongeveer twee derde van de zieke bomen worden gekapt. Niks doen is geen optie en leidt alleen tot gevaarlijke situaties. Stephan Scheper 03-06-20, 06:34

Het moet eerst slechter worden voordat het beter wordt. Een credo dat zeker geldt voor de werkzaamheden die het bestuur van de 100-jarige Gelderman Stichting in de planning heeft voor De Eilandjes. Het bosgebied aan de Haerstraat maakt deel uit van het Landgoed Kalheupink, dat eigendom is van deze stichting. Naast de watergrachten rondom twee (en niet drie, zoals ten onrechte vaak wordt gedacht) eilandjes bestaat het gebied uit verschillende bosopstanden. De ligging aan de rand van de stad maakt ‘De Eilandjes’ tot een populaire plek voor hondenbezitters en wandelaars.

Verzuring door eikenblad

Een aantal jaren geleden liet de Gelderman Stichting een landgoedvisie ontwikkelen voor het Kalheupinkpark. In die visie werden de functies ‘beleving’, ‘landschap en cultuurhistorie’ en ‘natuur en biodiversiteit’ nadrukkelijk omschreven. Om deze ambitie te kunnen verwezenlijken op ‘De Eilandjes’ werd de Bosgroep Noordoost- Nederland gevraagd een beheervisie op te stellen voor dit specifieke deel van het landgoed. 

„Om een bos gezond te houden”, vertelt Henk Hekman, voorzitter van de Gelderman Stichting, gezeten aan de picknicktafel bij de ingang tot De Eilandjes, „moet je het minimaal eens in de twintig jaar revitaliseren.” In het verleden werden aan de zijde van de Haerstraat wel wat kleinere onderhoudswerkzaamheden uitgevoerd. Uit het achterliggende gebied werden -waar nodig- ook Amerikaanse eiken weggehaald. De verzuring van de bodem, als gevolg van het eikenblad, is één van de problemen die spelen. „Dat gaat ten koste van de andere bomen”, zegt parkbeheerder Ton Schopman.

Tekst gaat verder onder de foto

Minder saai, meer spanning

Met rentmeester Mirjam Gram nam Schopman het initiatief voor deze grootschalige revitalisatie. „In het verleden hebben we ook wel eens bomen er tussenuit gehaald.” Een aanpak die niet alleen bijzonder arbeidsintensief is, maar ook behoorlijk prijzig. Zo ontstond het idee om andere boomsoorten te gaan planten op De Eilandjes. De vitale eiken en beuken blijven staan. Maar met de toevoeging  van onder meer walnotenbomen, moerassencipressen (bij de eilandjes) en boomhazelaars ontstaat er meer een reepbos. Bessendragers moeten voor meer biodiversiteit zorgen. Sommige mensen vinden het nu een saai bos. Dat vind ik niet. Maar het kan wel wat meer spanning gebruiken.”

Tekst gaat verder onder de foto

Het voorstel om meer bomensoorten toe te voegen, werd enthousiast onthaald door het bestuur. Hekman: „We gaan niet alleen maar kappen, maar ook herplanten. Naar schatting twee derde van het bos wordt gekapt. Dat heeft natuurlijk veel impact en daarom moet je ook draagvlak creëren voor zo’n revitalisatie. Het moet geen overval worden, we willen dit goed uitleggen. Jonge bomen planten in de schaduw van andere bomen, dat werkt niet. We hebben een voorlichtingsbijeenkomst gepland voor 17 juni. Maar dat wordt nog lastig met de richtlijnen van het RIVM. De bosploeg heeft een planning gemaakt en we willen graag in oktober beginnen.”

Zwam maakt slachtoffers

Op De Eilandjes zelf gebeurt niks. Parkbeheerder Schopman vertelt dat de wal aan de achterzijde van het gebied (tegen het weiland aan) intact blijft. „Aan de zijde van het Landreben staat nu struweel. We vullen dat aan, maar wel zo dat het niet te hoog wordt. Als ik een boom bles (markeer, red.), is dat echt niet leuk. Het wordt zeker geen totale kaalslag. Groepsgewijs blijven er straks gewoon eiken staan.” Bij een rondgang door het gebied wijst hij de -vele- zieke en aangetaste bomen aan. De houtskoolzwam maakt vooral slachtoffers onder de beukenpopulatie. 

Hoe eerder dit najaar kan worden begonnen met de werkzaamheden, benadrukken Schopman en Hekman, des te beter. Voor het kappen, rooien en opruimen van de zieke bomen staat circa drie weken gepland. „Tussen de stobben gaan we nieuwe bomen planten. Dat doen we als het bos nat genoeg is. Anders moeten we nog met een gieter het bos in. Iedereen is wel doordrongen van de noodzaak. Doen we dit niet, dan loop je het risico dat het bos op slot moet omdat het er te gevaarlijk is.”

In aanvulling op bovenstaand artikel het volgende:

Het lijkt alsof 30 % van de eilandjes zal worden gekapt maar dat is een verkeerde voorstelling. De Eilandjes is het totale gebied. Slechts een deel wordt onderhanden genomen en dat betreft het gedeelte dat ligt tussen de woningen van de Landrebenlaan en het 1e pad tegenover de Kalheupinklaan. (op bijgevoegde kaart donkergroen).Zieke bomen en zaailingen worden daar dit najaar verwijderd, beeldbepalende gezonde bomen blijven uiteraard staan.

korsthoutskoolzwam

Kretzschmaria deusta

Kenmerken

De korsthoutskoolzwam is een parasitaire houtrotschimmel. Deze zwam veroorzaakt zachtrot. De vruchtlichamen zien er uit als kleine stukjes houtskool. Ze zijn zwart en bros en vrijwel het hele jaar zichtbaar op de stamvoet, vaak tussen de wortelaanlopen in.

Mogelijke gevolgen

Via wonden aan wortels of stamvoet infecteert de korsthoutskoolzwam de boom. Vervolgens veroorzaakt de schimmel zachtrot dat kan leiden tot stambreuk waardoor de boom kan omwaaien. Voor de gevolgen maakt het uit welke boomsoort is aangetast en hoe de conditie van de boom is. Er zijn gevallen bekend van lindes die zeer snel stierven, er zijn ook bomen die nog jaren staan zonder gevaar op te leveren. De aantasting dient dus nauwlettend gemonitord te worden. Afhankelijk van de boomsoort en de conditie kan een aangetaste boom nog jaren blijven staan zonder gevaar op te leveren. De aantasting dient wel nauwlettend gemonitord te worden.

Bestrijding

Bestrijding is niet mogelijk, aantasting met een dergelijke houtrotschimmel is een onomkeerbaar proces. Voorkom schades aan wortels of stam.